بسمه تعالی
این وبینار بنا بر اهمیت مبحث سیلاب و لزوم هم‌افزایی و انتقال تجربیات در این زمینه، با همت مرکز مطالعات اروپای دانشگاه خوارزمی با همکاری مرکز پژوهش سیلاب دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، با دعوت از سخنرانان و صاحبنظران این حوزه علمی، در روز یکشنبه ۳۱ مرداد ماه ۱۴۰۰، از ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه الی ۱۶:۳۰ دقیقه، به صورت همزمان در دو اتاق گفتگوی مجازی به زبان‌های انگلیسی (اتاق اصلی گفتگو) و فارسی (اتاق ترجمه همزمان) با حضور بیش از ۲۰۰ نفر از اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان این حوزه، برگزار گردید.
وبینار با خوش‌آمدگویی توسط خانم دکتر اکبری و معرفی سخنرانان و توضیح اهداف وبینار و اهمیت هم‌افزایی دانش در خصوص سیلاب، و شرح اهمیت و توجه هر دو مرکز مطالعات اروپا و مرکز پژوهش سیلاب دانشگاه خوارزمی (اولین موسسه آموزش عالی ایران)، توسط ایشان، آغاز شد.
|
|
|
|
| سخنران |
سخنران |
معاون پژوهشی دانشگاه خوارزمی |
مدیر جلسه |
| پروفسور میلوسلاو مولر |
دکتر سحر تاج بخش |
دکتر جمشید شنبه زاده |
دکتر مهری اکبری |
| عضو انستیتو فیزیک اتمسفری، شهر پراگ، جمهوری چک |
معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور |
عضو هیات علمی گروه مهندسی برق و کامپیوتر و معاون پژوهشی دانشگاه خوارزمی |
عضو هیات علمی و مدیر گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه خوارزمی |
در ابتدای جلسه، آقای دکتر شنبه‌زاده (عضو هیئت علمی گروه مهندسی برق و کامپیوتر و معاون پژوهشی دانشگاه خوارزمی) با اشاره به دو وبینار بین‌المللی برگزار شده توسط مرکز مطالعات اروپای دانشگاه خوارزمی در دورهی همه‌گیری کووید ۱۹ و نیز اشاره به سیلاب‌های تابستان ۲۰۲۱ در اروپا و برخی از قسمت‌های جهان، به ویژه کشورهای صنعتی و پیشرو، بر لزوم ساخت و سازهای مقاوم و مدیریت تغییرات آب و هوایی و حوادث ناگوار تأکید کردند. ایشان خاطر نشان کردند که فصل ۹ اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد نیز در خصوص ساخت و ساز و صنعتی شدن پایدار است؛ لذا به ایجاد شرایط تاب‌آوری و مدیریت بلایا نیاز داریم. همچنین، در مورد بهره‌مندی از تجربیات دکتر تاج‌بخش در خصوص تغییرات آب و هوایی و پروفسور مولر در خصوص سیلاب‌های ژولای ۲۰۲۱ در اروپا، ابراز خرسندی نمودند؛ سپس توسط خانم دکتر اکبری، از خانم دکتر تاج‌بخش دعوت به سخنرانی شد.
دکتر تاج‌بخش در ابتدا، بیان فرمودند که امروزه، تغییرات آب و هوایی با عناوین مستقلی از جمله: ذوب شدن یخ‌های قطبی، افزایش آتش‌سوزی جنگل‌ها، خشکسالی‌های پیاپی، سیلاب‌های شدید و ... بروز کرده و دنیا درگیر رخداد پدیده‌های حدی ناشی از تغییرات آب و هوایی است . سپس به بیان کلیاتی در زمینه بروز و نمود عینی تغییرات آب و هوایی و چگونگی اثرگذاری بر هواکره، آبکره و یخ کره پرداختند و با اشاره به افزایش شدید غلظت گازهای گلخانه‌ای و نام بردن از دهه‌ی ۲۰۱۱-۲۰۲۰ به عنوان گرم‌ترین دهه در تاریخ کره زمین، و نیز افزایش دما و خاصیت اسیدی آب اقیانوس‌ها و افزایش تراز آب دریاها و کاهش یخچال‌های شمالگان و جنوبگان، تأکید داشتند که همه‌ی مردم کره‌ی زمین، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، تحت تأثیر اقیانوس‌ها و یخچال‌ها هستند. همچنین یکی از مهمترین اثرات تغییرات آب و هوایی و چالش جهانی، تنش آبی است و ایران نیز در این خصوص در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
در ادامه، دکتر تاج‌بخش به سایر شواهد و رخدادهای حدی در سرتاسر دنیا اشاره کردند و به تشریح تغییرات مشاهده شده در رخداد امواج گرمایی، بارش‌های سنگین و خشکسالی کشاورزی با مداخله انسان در مناطق مختلف دنیا، پرداختند و توضیحاتی در خصوص اقلیم محتمل آینده به واسطه افزایش گرمایش زمین تحت سناریوهای مختلف در مناطق گوناگون دنیا بیان نمودند.
سخنرانی ایشان با ارائه توضیحاتی در مورد پیش‌بینی سیلاب در سازمان هواشناسی کشور و به صورت موردی: سیلاب ۱۹ مارس ۲۰۱۹ در استان لرستان، ادامه یافت و بیان داشتند که این سیلاب خسارات و تلفات زیادی داشته و دوره بازگشت چنین بارشی بسیار طولانی است و سیستم مولد این بارش، از کم‌فشار مدیترانه و به صورت قابل توجهی از اقیانوس هند، تغذیه شده بوده است. همچنین دسته‌بندی از رخدادهای سیلاب در ایران بر اساس علل وقوع و ویژگی‌های مربوطه، ارائه کردند.
دکتر تاج‌بخش، در ادامه‌ی سخنرانی، به تشریح سیستم هشدار سیل در حوضه‌های آبریز کارون و دز و نحوه‌ی عملکرد این سیستم و برآورد دبی با استفاده از نرم‌افزار و نحوه‌ی عملکرد در این زمینه پرداختند و پس از آن با هشدار وضعیت وخیم برای آینده‌ی سامانه‌ی آب و هوا، بشریت، حیوانات و گیاهان، در صورت افزایش دمای زمین بین ۱.۵ تا ۳ درجه سلسیوس و نیز ابراز امیدواری در خصوص تلاش برای کاهش این میزان بر اساس معاهده‌ی پاریس و حفظ و تأثیر بر سلامت حال و آینده‌ی زمین، سخنرانی خود را به پایان رساندند.
در ادامه‌ی جلسه، دکتر اکبری، ضمن تشکر از سخنرانی دکتر تاج‌بخش، از پروفسور مولر برای سخنرانی دعوت فرمودند.
پروفسور مولر با ارائه‌ی تعریفی از سیل به عنوان "پوشش موقتی زمین توسط آب خارج از محدوده‌ی عادی"، سخنرانی خود را آغاز نمودند و ابتدا به دسته‌بندی انواع عمده‌ی سیلاب‌های به وقوع پیوسته در اروپا و تشریح نحوه‌ی شکل‌گیری و عملکرد آنها پرداختند. سپس رژیم بارشی اروپا در سه دسته‌ی اقالیم مدیترانه‌ای (شبیه به آب و هوای ایران)، اقیانوسی (آلمان و...) و قاره‌ای (مناطق شرقی) و رژیم روان‌آبهای اروپا در سه اقلیم فوق‌الذکر، معرفی شدند و ایشان بیان داشتند که کمینه روان‌آب در آب و هوای مدیترانه‌ای و اقیانوسی در فصل تابستان و بیشینه‌ی روان‌اب مدیترانه‌ای در فصول زمستان و بهار است و بیشینه‌ی روان‌اب آب و هوای قاره‌ای، به علت بارش برف در زمستان‌های این نواحی، در فصل بهار به وقوع می‌پیوندد. همچنین رژیم سیلاب‌های رودخانه‌ای اروپا توضیح داده شد و بر اساس نمایش دیاگرامی، تفاوت زیاد، بین میانگین تابستانه‌ی جریان روان‌اب رودخانه‌ی مازل
[۱]
با میزان روان‌اب این رودخانه در تابستان ۲۰۲۱ که بسیار بالاتر از میانگین بوده، مورد اشاره قرار گرفت.
پروفسور مولر، در ادامه به تشریح علل وقوع سیلاب اروپا در ژولای ۲۰۲۱ (روزهای ۱۳ تا ۱۵ ژولای) پرداختند. در این زمینه یک پیش شرط وجود داشته و آن هم، وضعیت حجم بالا و اشباع قبلی ذخایر آب‌های زیر زمینی در کشور آلمان بوده است و نیز شرایط گردش عمومی، وضعیت سطوح جوی، تشکیل سیکلون و شکل‌گیری بلاکینگ امگا، مورد تحلیل پروفسور مولر قرار گرفتند و ایشان وضعیت میزان بارش ساعتی و روزانه‌ی روزهای ۱۲ تا ۱۶ ژولای ایستگاه کلن
[۲]
آلمان و ثبت رکورد بارشی این ایستگاه به میزان ۱۵۳.۵ میلی متر در ۲۴ ساعت به صورت بارش حدی را تشریح و هیدروگراف رودخانه‌های کیل
[۳]
و مازل در روزهای وقوع سیلاب را تفسیر نمودند و با توجه به داده‌های ثبت شده، بیان داشتند که دبی ثبت شده‌ی این رودخانه در روزهای سیلاب بسیار بالاتر از رکوردهای قبلی بوده و در نتیجه پاسخ هیدرولوژیک حوزه‌های آبریز را به صورت طغیان رودخانه‌ها و سیلاب‌های ناگهانی در پی داشته است. هم چنین مقایسه‌ای میان سیلاب‌های به وقوع پیوسته تاکنون در اروپای مرکزی با سیلاب اخیر ژولای ۲۰۲۱ انجام دادند و وسعت بسیار زیاد و سنگین و فرین بودن این رخداد را خاطر نشان کردند.
پروفسور مولر در بخش پایانی سخنرانی خود، در مورد خسارات ناشی از سیلاب در اروپا، خسارت‌بارترین نوع سیلاب‌ها را، سیلاب ناگهانی و سریع
[۴]
با اختصاص ۵۶ درصد از این وقایع به خود، معرفی نمودند. ایشان همچنین اذعان داشتند که بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی، از سال ۱۹۷۰ لغایت ۲۰۱۲، به طور میانگین سالانه ۱۰۵ نفر قربانی سیلاب شده‌اند، حال آن که سیلاب ژولای ۲۰۲۱ بیش از ۲۲۰ نفر قربانی در پی داشته و نیز خسارات اقتصادی بسیاری را بر جای گذاشته است. پروفسور مولر با ارائه‌ی جمع‌بندی و ذکر دلایل برای غیرمعمول و فوق‌العاده بودن سیلاب ژولای ۲۰۲۱ از جمله وقوع در فصل تابستان، موقعیت ثابت و حرکت کند سیکلون، شدت بسیار زیاد بارش و نیز به لحاظ تعداد قربانی‌ها؛ سخنرانی خود را به پایان رساندند.
در ادامه‌ی وبینار، دکتر اکبری ضمن تشکر از سخنرانی پروفسور مولر، خطاب به حضار جهت دریافت سوالات، اعلام آمادگی نمودند و سپس آقای دکتر احمدآبادی (عضو هیئت علمی و معاون آموزشی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی) ضمن خوش‌آمدگویی به حضار، از سخنرانان، دکتر میرزازاده (عضو هیئت علمی و رئیس مرکز مطالعات اروپا دانشگاه خوارزمی)، دکتر اکبری و دکتر صفاری (عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی) جهت حضور، مشارکت و تلاش جهت هماهنگی و برگزاری این وبینار تشکر نموده و توضیحاتی در خصوص مرکز پژوهش سیلاب دانشکده علوم جغرافیایی و زمینه‌های فعالیت این مرکز ارائه نمودند.
۱۵ دقیقه‌ی پایانی وبینار به پرسش حضار از دکتر تاج‌بخش و پروفسور مولر و نیز پاسخ ایشان به پرسش‌ها اختصاص یافت و این وبینار با قرائت دو بیت از اشعار سعدی شیرازی، شاعر پارسی‌گوی ایرانی توسط دکتر اکبری به پایان رسید:
بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار
برای دانلود یا مشاهده فیلم وبینار روی لینک های زیر کلیک کنید:
قسمت اول فیلم قسمت دوم فیلم قسمت سوم فیلم
[۱]. Moselle: رودخانه‌ای در اروپا که از فرانسه سرچشمه گرفته و در آلمان به رودخانه‌ی راین می‌پیوندد.
[۳]
. Kyll: رودخانه‌ای در آلمان
تهیه و تنظیم گزارش:
آیدا دیرمجائی (دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه خوارزمی)
|